یکی از دغدغه های بسیاری از مادران و پدران محترم، تربیت دینی کودکانشان است. همین امر سبب شده تا به دنبال یک روش موثّر برای جذب کودکانشان نسبت به آموزه های دینی باشند. از سوی دیگر؛ همه والدین می دانند یکی از آموزه های مهمّ دینی که نقش بسیار موثّری در تربیت فرزندانشان دارد، نماز است. لذا به دنبال شیوه های کاربردی برای جذب و علاقه فرزندانشان به نماز می باشند. با توجّه به اینکه اجرای هر برنامه ای باید خالی از افراط و تفریط و رعایت نکات تربیتی باشد، از سوی اهل بیت(ع) رهنمود هایی در این باره آمده است که می تواند برای این دسته از والدین بسیار حائز اهمیّت باشد.
دغدغه و حرص این دسته از والدین گرامی در تربیت فرزندانشان بخاطر سفارشی است که در سخنان پیامبر اکرم(ص) آمده است که: «ادّبوا اولادکم فانکم مسئولون:(1) فرزندان خود را تربیت نمایید که در برابر آنان مسئولید». امیر المومنین(ع) نیز می فرماید: «اکرموا اولادکم و احسنوا آدابهم:(2) فرزندانتان را گرامی بدارید و آنان را نیکو تربیت و ادب کنید».
پدر و مادر گرامی نیز در قبال فرزندانشان احساس مسئولیت می کنند و سعی در تربیت آنان دارند. بسیاری از والدین از دوران کودکی به دنبال آموزش نماز به کودکانشان می باشند. چرا که نماز یکی از مهمترین آداب و دستورات اسلامی است و تاثیر بسزایی در هموارسازی راه تربیت فرزندان دارد.

اهمیّت نماز

در آیات قرآن کریم، بیش از 122 آیه پیرامون نماز وارد شده است که دلالت بر اهمیّت این دستور الهی دارد. همچنین تعبیراتی که در احادیث ائمه(ع) در مورد نماز آمده همین مطلب را تایید می کند. گاهی نماز به منزله سر در بدن قرار گرفته، و گاهی اسلام بر پنج پایه تصوّر شده است که یکی از آنها نماز است.
پیامبر اسلام(ص) نماز را نور چشم خود می داند،(3) و یا آن را بسان معشوقه ای توصیف می کند که هم صحبتی با او هر سختی را گوارا می سازد.(4)
آری نماز فروغ چشمی است که سایر اعضاء با آن مسیر خود را می یابند و میزانی است که همه اعمال با آن سنجیده می شود(5) و کسی که میزانش را بر ندارد در روز قیامت اعمالش را چگونه محاسبه خواهند کرد؟!(6)
نماز آن گونه است که، پیامبران الهی نیز به آن سفارش شده اند و از سفارش کنندگان به آن بوده اند. پیشوایان الهی چه در طول حیات پر برکت خود و چه در لحظات واپسین زندگی همواره به نماز عنایت داشته اند.(7) حضرت ابراهیم(ع) در جهت اقامه نماز، همسر و کودک خویش را در بیابانی بی آب رها می کند(8) و با این حال از خداوند تقاضا دارد تا او و فرزندانش را در زمره اقامه کنندگان نماز قرار دهد.(9) چه سعادتی است اقامه نماز که حضرت عیسی(ع) می گوید: «وَ اَوْصانِی بِالصَّلوهِ وَ الزَّکوهِ ما دُمْتُ حَیّاً:(10) مادامی که در حیاتم به نماز و زکات توصیه شده ام». حضرت موسی(ع) نیز مامور به اقامه نماز است.(11) و لقمان حکیم فرزندش را به اقامه نماز توصیه می کند(12) و سرانجام نماز بر همه مومنان نوشته شده است(13) تا از این چشمه جوشان بهره گیرند(14) و به معراج رسند.(15)
پیامبر اسلام(ص) نیز از سوی خداوند مامور است تا خانواده خویش را به نماز فراخواند و خود نیز بر این امر پایداری کند (وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا).(16) چراکه نماز معراج مومن است، و هر کس از عروج باز ماند در سقر زمین گیر خواهد  شد (مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَر؟ َقَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ) (17)

فوائد و آثار نماز خوانی فرزندان
1- گرایش به امور پسندیده

نماز از آنجا که ارتباط با خداوندی است که سرچشمه همه خوبی هاست، فرزندانتان را به کار های پسندیده دعوت می کند. شرایطی که برای نماز بیان شده و نمازگزار باید آن را رعایت کند، به گونه ای طرّاحی شده که او را نا خداگاه به سمت خوبی ها سوق می دهد. مسائلی مثل غصبی نبودن مکان و لباس نمازگزار، وقت شناسی و همراهی او با اجتماع و... از این مواردند. این مسئله به سادگی قابل درک است که نماز تنها نماز نیست بلکه رفتاری آموزشی است که یک مجموعه صفات و افکار پسندیده را در نهان انسان نهادینه می کند. چنانکه مشرکین هنگامی که با حضرت شعیب(ع) به جدل می پرداختند به این نکته ـ هر چند از روی تمسخر ـ اشاره کرده اند و به او گفتند: «یَا شُعَیْبُ أَصَلاَتُکَ تَأْمُرُکَ أَن نَّتْرُکَ مَا یَعْبُدُ آبَاؤُنَا أَن نَّفْعَلَ فِی أَمْوَالِنَا ما نَشاء: (18) اى شعیب! آیا نمازت به تو دستور مى دهد که آنچه را پدرانمان مى پرستیدند، ترک کنیم; یا آنچه را مى خواهیم در اموالمان انجام ندهیم؟!

2- دوری از گناه و جرایم

رذائل و رفتارهای ناپسند مصادیق فراوانی دارند. با این حال یکی از آثار مهمّ نماز، محافظت نمازگزار از همه این گناهان است. اگر قرآن می گوید: «أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ»(19) یعنی اینکه نماز شما را از هر آنچه که از مصادیق فحشا و منکر است باز می دارد. البته اگر برخی از نمازگزاران به گناهانی آلوده می شوند بخاطر اینست که به همان میزان به نماز توجّه و عنایت نداشته اند.
دو نکته را باید مورد دقّت قرار دهیم : 1- اینکه هر چه به نماز توجّه و ارزش بیشتری قائل شدیم از گناهان به همان میزان بیشتر دور می شویم. به عنوان نمونه حضرت فاطمه(س) نماز را عامل دوری از تکبّر می دانند.(20) 2- اینکه باید مراقب باشیم اگر به هر علّتی گناهان پر رنگ شدند و بر توجّه ما به نماز غلبه کردند به همان میزان، از لذّت و روح نماز ما کاسته خواهد شد. این حالت بسیار خطرناک است به گونه ای که بعضی افراد با آلوده شدن به گناهان نماز خواندن بر ایشان بی مفهوم می شود لذا تارک نماز می شوند و روز به روز در گرداب گناهان بیشتر فرو می روند.

3- آرامش بخش و شجاعت آفرین

هر کسی به فکر آرامش خود و اطرافیانش می باشد. هر پدر و مادر دلسوزی با استرس و اضطراب فرزندش و یا با ترس و دلواپسی او دچار غم و اندوه می شود. قرآن یاد خداوند را آرامش بخش دلها می داند(أَلا بِذِکْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ)(21) و از سوی دیگر نماز را بهترین وسیله برای ذکر و یاد خدا می داند (أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی).(22) با این توصیف فرزندان ما اگر اهل نماز و راز و نیاز باشند علاوه بر اینکه دلهایشان مملوّ از آرامش است، طبق بیان قرآن ترس و خوفی نیز به دلشان راه نمی یابد. (إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ ... لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ).(23)

4- موفقیّت و احساس کامیابی

هر چند سعادت واقعی مربوط به جهان دیگر است و مومنان نماز خوان طبق قرآن در سوره مومنون به رستگاری و سعادت می رسند امّا این افراد در همین دنیا هم گوی سبقت را از دیگران ربوده اند چراکه آنها از خداوند یاری می طلبند.(یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ)(24) و خداوند نیز گفته است که نماز گزاران را تنها نمی گذارد(قالَ اللهُ اِنّی مَعَکُمْ لَئِنْ اَقَمتمُ الصَّلاةَ).(25) حال اگر فرزندانمان را به نماز خواندن و ارتباط با خداوند آشنا کنیم، او را به منبعی از قدرت و اقتدار که سرشار از اعتماد و امید است رسانده ایم. هرگاه از بدی روزگار و مشکلات پیش رو صدای ناله افرادی بلند شد، آنها با اراده ای مستحکم پیش می روند و در جا نمی زنند. (اِذا مَسَّهُ الشرُّ جَزُوعاً. وَ اِذا مَسهُ الخَیْرٌ مَنوعاً. اِلاّ المُصَلینَ. الَّذینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُون).(26)

اصول کلّی جذب کودک به امور دینی
1- محبّت و مهرورزی

محبّت و مهرورزی یکی از اصول تربیتی اسلام است که تاکید فراوانی به آن شده است. شخصی که محبّت و مهر کسی را به دل می نشاند نا خواسته به تقلید از او پرداخته و الگوگیری از رفتار و اخلاق او می کند مانند او لباس می پوشد، مانند او سخن می گوید و از رفتارهای او در موقعیت های متفاوت نسخه برداری می کند. هر چه آن شخص دوست دارد، برایش دوست داشتنی می شود. و هرچه بد می داند، از چشم او می افتد. گاهی اوقات دوستی و محبّت به حدّی می رسد که از شخص، فردی مرید؛ و مطیعِ چشم و گوش بسته می سازد.
خداوند نیز کسانی را که دم از محبّت الهی می زنند، امّا مطیع نیستند را مورد خطاب قرار داده و می فرماید: «قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللهُ: بگو: اگر خدا را دوست مى دارید، از من پیروى کنید؛ تا خدا (نیز) شما را دوست بدارد».(27) هرچند نیاز ضروری فرزندان به محبّت و عاطفه را نمی توان انکار کرد، امّا از آثار و پیامدهای محبّت و عاطفه و تاثیرات تربیتی آن نباید غافل شد. به هر حال در اسلام به والدین توصیه شده است تا محبّت خویش را از فرزندانشان دریغ ندارند.
امیر المومنین(ع) نیز می فرماید: «لیتأسّ صغیرکم بکبیرکم و لیرأف کبیرکم بصغیرکم و لا تکونوا  کجفاة الجاهلیة: کودکتان باید در رفتار خود پیرو بزرگان باشد و بزرگترها، باید نسبت به کودک، رئوف و مهربان باشد. مبادا مانند جفاکاران و ستمگران دوران جاهلیت رفتار کنید».(28) با دقت در سخن حضرت(ع) رابطه میان اطاعت و پیروی، با رافت و محبّت به روشنی قابل درک است. کوچکتر ها به پیروی از بزرگتر ها توصیه شده اند و بزرگتر ها سفارش به رفتار محبت آمیز با کودکان شده اند. گویا حضرت(ع) این دو را در گرو یکدیگر می دانند و به عنوان یک رفتار متقابل از سوی کودکان و والدینشان لحاظ می کنند.
 امّا در مورد چگونگی محبّت و مهرورزی به کودکان تا حدّی مربوط به فطرت و تا حدّی مربوط به عرف جامعه دارد. در هر صورت معصومین(ع) برای ابراز محبت خود نسبت به فرزندانشان از نوازش، بوسیدن و ... بهره می جسته اند.
در مورد پیامبر اسلام(ص) نقل شده است که: «إذا أَصبَحَ مَسَحَ عَلى رُؤُوسِ وُلدِهِ وَ وُلدِ وُلدِهِ: همه روزه صبح، دست محبّت به سر فرزند خود و فرزند فرزندش می کشید».(29) ایشان مسلمانان را به ابراز محبّت و بوسیدن فرزندانشان سفارش می کردند و در مقابل آن حسنه(30) و مقام های بهشتی(31) را وعده می دادند. هنگامی که شخصی نزد پیامبر(ص) آمد و عرض کرد که هیچ کدام از فرزندانش را تاکنون نبوسیده است، ایشان آن مرد را اهل آتش دانست.(32)
بنابراین، باید به فرزندان عشق ورزید و آنها را مورد لطف و مهربانی قرار داد. زیرا «کسی که نسبت به فرزندش محبّت کند مشمول رحمت الهی می شود».(33)

2- تشویق و ترغیب

در تربیت اسلامی به تشویق و ترغیب توجه ویژه ای شده است و خداوند از این طریق بندگان را به سوی خوبی ها سوق می دهد.
قرآن به شیوه های گوناگونی به تشویق پرداخته است. آیاتی که نعمت های بهشتی را بیان می کنند و آیاتی که از بشارت سخن می گویند، از این دسته آیات می باشند. یکی از اوصاف پیامبران الهی(ع) در قرآن «مبشّر»(34) بیان شده است. بشارت هایی در قرآن از جمله «لَهُمْ أَجْرٌ کَرِیمٌ»(35)، «لَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ»(36)، «لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ»(37)، «أَجْرٌ کَبِیرٌ»(38)، «لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ»(39)، «سَلاَمٌ عَلَیْکُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ»(40)، «أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ»(41) و... ، نمونه هایی از آیات بشارت آمیز قرآن اند که به تشویق بندگان برای انجام کارهای نیک می پردازند.
یکی از راه های جذب فرزندان به سوی آموزه های دینی و نماز، تشویق و ترغیب است. تشویق اگر به گونه ای پسندیده و بجا باشد، بسیار کارساز است. تاثیر تربیتی تشویق، گاهی چنان است که جهت زندگی افراد را دگرگون می سازد. اگر تشویق قبل از انجام عملی پسندیده باشد، موجب شوق و رغبت شخص می شود، و اگر پس از انجام آن عمل باشد؛ سبب تقویت و پایداری این رفتار در او می گردد. لذا والدین محترم می توانند در دو مرحله فرزندانشان را به نماز دعوت کنند. ابتدا آنها را ترغیب به نماز خواندن کنند و در صورت انجام، به تشویق آنها بپردازند. با توجّه به اینکه تشویق فرزندان نوعی توجّه و شخصیت دادن به آنها است، سعی می کنند خود را از کانون توجّه و محبّت والدین دور نسازند. از این طریق به تکرار عمل یا رفتار مورد نظر پرداخته، تا جائیکه جزئی از شخصیّت رفتاری آنها می گردد.
تشویق کودک، می تواند یک تشویق مادّی یا معنوی باشد. پاداش و تشویق مادّی حتّی می تواند با خرید یک شکلات، اسباب بازی، یا یک گردش تفریحی، و بازی و سرگرمی صورت گیرد. البته، هر چند این نوع پاداش ها خوب است، امّا نباید از پاداش های معنوی و روحی نیز غفلت کرد. گاهی یک آفرین و نوازش تاثیر بیشتری دارد. نقل شده است که پسر بچه ای در نزد پیامبر (ص) عطسه کرد و سپس گفت:«الحمد الله». پیامبر اسلام(ص) به او فرمود: «بارَکَ اللهُ فِیکَ: آفرین بر تو باد».(42) همین ابراز محبّت اگر از سوی والدین به فرزند باشد می تواند بهترین پاداش برای آنها تلقّی شود. خداوند نیز به بسیاری از بندگان صالح خود ابراز محبّت می کند. در قرآن آمده است که: «أَحْسِنُوا إِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنین»(43)، «فَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ»(44)، «اَقْسِطُوَّاْ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ»(45) و « بَلی مَنْ أَوْفی بِعَهْدِهِ وَ اتَّقَی فَإِنَّ اللَّهَ یُحِب الْمُتَّقِینَ».(46)
پدر و مادر گرامی نیز باید توجّه داشته باشند که تشویق و پاداش نقش موثّری در تربیت فرزندشان دارد، البته به گونه ای که بداند چرا مورد تشویق واقع شده اند. تشویق باید متناسب با رفتار نیک فرزند باشد، نه بیشتر و نه کمتر از آنچه شایستگی دارد. دوری از افراط و تفریط، و رعایت تعادل نیز از ضروریات تشویق است.

3- الگوپذیری و اسوه سازی

تقلید و الگوبرداری از رفتار دیگران یکی از جنبه های روانی انسان است که هر انسان ناگزیر برای یادگیری و آموزش از آن بهره می گیرد. عمومیّت و شمول آن در تمام انسان ها سبب شده تا عدّه ای آن را نوعی غریزه و امری فطری در وجود انسان بدانند.(47) فرزند شما تقریبا از دو سالگی در تمام زمینه ها از شما الگوبرداری می کند(48) و برای تقلید و الگوپذیری او نمی توان مرز و محدوده ای مشخّص کرد.
نه تنها شما الگوی رفتاری فرزندتان هستید که اطرافیان نیز می توانند این نقش را ایفا کنند. اقوام، خویشان، عمّه و عمو، خاله و دایی و ...، هر یک به نحوی در شکل گیری شخصیّت فرزندتان نقش دارند. به همین خاطر است که در «روایات انتخاب همسر»(49) آمده است که دقّت کنید؛ با ازدواجتان چه کسی را خاله و دایی فرزندانتان قرار می دهید! چرا که آنها الگوی رفتاری فرزندانتان خواهند شد و در تربیت آنها نقش دارند.
برقراری روابط عاطفی و دوستانه با دیگران نیز در تربیت فرزندان بی اثر نیست. در طیّ این روابط و معاشرت ها، فرزندان هر چه را می بینند و می شنوند عیناً می پذیرد و اجرا کند. بدون اینکه به خوب یا بد بودن آن توجّهی داشته باشد. این پیروی و تبعیّت بی دلیل از دیگران بسیار خطر آفرین است. حضرت ابراهیم(ع) به قومش فرمود: «هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ إِذْ تَدْعُونَ أَوْ یَنْفَعُونَکُمْ أَوْ یَضُرُّونَ: آیا هنگامی که این بت ها را می خوانید، صدایتان را می شنوند. یا می توانند به شما سود و زیانی برسانند؟» مشرکان گفتند: «قالُوا بَلْ وَجَدْنا آباءَنا کَذالِکَ یَفْعَلُونَ: ما پدران و مادرانمان را دیدیم که چنین می کردند. (ما نیز از آنها تبعیّت می کنیم)».(50) گاهی تقلید های فرزندان از بزرگانشان اینگونه بی دلیل و بی چون و چرا است که آنها را به انحراف و گمراهی می کشاند.
 ما باید در دوستی ها و روابط خانوادگی با دیگران دقّت بیشتری به خرج دهیم. فرزندانمان را به برقراری دوستی با افرادی توصیه یا برحذر داریم. این روش را قرآن به ما آموخته است. چرا که انسان های بد عاقبتی همچون ابولهب(51) را منفور افراد می سازد و از سوی دیگر، همه را به الگو گیری از افرادی همچون حضرت ابراهیم(ع) و حضرت محمّد(ص) توصیه می کند.
هرچند حسّ الگو پذیری در فرزندان اجتناب ناپذیر است، امّا والدین گرامی نیز نباید از «اسوه سازی» و معرّفی الگوهای مناسب به فرزندانشان کوتاهی کنند.
در قرآن، پیامبر اسلام(ص) به طور مطلق،(52) و حضرت ابراهیم(ع) نیز در توحیدگرایی و ستیز با شرک و بت پرستی(53) به عنوان الگو و اسوه معرّفی شده اند. ما نیز باید فرزندانمان را به تبعیّت از سیره معصومین(ع) فراخوانیم. علاوه بر این، معرّفی الگوهای عملی و قابل مشاهده برای فرزندان بسیار موثّر است. این امر سبب آسان شدن پذیرش یک رفتار از سوی فرزندان می شود.
فراموش نکنید که تنها معصومین(ع) می توانند الگوهای کامل و مطلقی برای فرزندانمان باشند. اگر افراد دیگری را نیز برای فرزندانتان الگو قرار می دهید، بهتر است به رفتارهای پسندیده آنها اشاره کنید تا فقط در همان رفتارها به عنوان الگو معرّفی شده باشند.

مراحل اصولی برای جذب کودک به نماز:

هر چند برای تربیت دینی کودکان اصولی کلّی ذکر شده است که رعایت آنها ضروری است، امّا آشنا کردن کودکان به نماز نیاز به رعایت نکات خاصّی دارد که ذکر آنها خالی از لطف نیست. کلّی گویی و عدم ارائه روشی کاربردی و عملی در تربیت کودکان، یکی از مشکلات والدین در مسیر تربیت فرزندان است. این ابهام و کلّی نگری، گاهی به حیرت و سردرگمی والدین یا برداشت شخصی ایشان از روشهای ارائه شده منجر می شود که پیامدهای خوبی را به دنبال ندارد. بنابراین، ارائه روش های کاربردی و زمانبندی شده از ضروریات به نظر می رسد. هر برنامه تربیتی برای نتیجه بخشی ناگزیر سیری را طی می کند. برای علاقه مند کردن کودکان به نماز نیز یک سیر تربیتی لازم است که می توان آن را در مراحل پیش رو ارائه داد:

1- مرحله تعلیمی (آموزشی)

در روایات اسلامی به آموزش نماز به کودکان توجّه و تاکید شده است. امیرالمومنین(ع) می فرماید: «عَلِّمُوا صِبْیانَکُمُ الصَّلاةَ: نماز را به فرزندانتان بیاموزید».(54) همچنین امام صادق(ع) می فرماید: «فَإِذا تَعَلَّمَ الوُضوءَ وَالصَّلاةَ غَفَرَ اللّه ُ عزّ و جلّ لَهُ و لِوَالِدَیهِ إن شاءَ اللّهُ: چون فرزندى وضو و نماز را یاد گیرد، خداوند ان شاء الله، پدر و مادر او را مى آمرزد».(55)
در آموزش و تعلیم همواره به چند عامل توجّه ویژه ای می شود: 1- گروه سنّی، 2- میزان استعداد و سطح توانایی در یادگیری افراد، 3- علاقه و اختیار افراد و 4- روش و طریق آموزشی. امروزه با لحاظ این عوامل، برای هر گروه سنّی کتابهای ویژه ای با سبک های متفاوت نوشته می شود. آموزش نماز نیز از این امر مستثنی نیست. توجّه به سنّ، و ارزیابی استعداد افراد کمک زیادی در رسیدن به مقصود می کند. در تعلیم و آموزش دینی به خصوص نماز نیز عواملی مثل سنّ کودک و ... باید مورد لحاظ واقع شوند.
در چه سنّی، فرزند خود را به نماز تشویق کنیم؟ در چه زمانی او را به نماز امر کنیم؟ آموزش نماز در چه سنّی مناسب است؟ آیا با توجّه به مراحل رشد کودک، روش آموزشی نیز دارای مراحل و قابل ارتقا است؟ آیا در روایات اسلامی اشاره روشنی به این مراحل و نحوه زمانبندی آن شده است؟
امام باقر(ع) در توصیه هایی به والدین، به نکاتی اشاره کرده اند که پاسخ مناسبی برای سوالات فوق است. ایشان می فرمایند: «إذا بَلَغَ الغُلامُ ثَلاثَ سِنینَ، یُقالُ لَهُ : قُل (لا إلهَ إلاَّ اللّه) سَبْعَ مَرّاتٍ . ثُمَّ یُترَکُ حَتّى یَتِمَّ لَهُ ثَلاثُ سِنینَ و سَبعَةُ أشهُرٍ و عِشرونَ یَوما، فَیُقالُ لَهُ : قُل : (مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّه) سَبعَ مَرّاتٍ . و یُترَکُ حَتّى یَتِمَّ لَهُ أربَعُ سِنینَ، ثُمَّ یُقالُ لَهُ قُل : سَبعَ مَرّاتٍ : (صَلَّى اللّه ُ عَلى مُحَمَّدٍ و آلِهِ). ثُمَّ یُترَکُ حَتّى یَتِمَّ لَهُ خَمسُ سِنینَ ، ثُمَّ یُقالُ لَهُ : أیُّهُما یَمینُکَ و أیَّهُما شِمالُکَ ؟ فَإِذا عَرَفَ ذلِکَ حُوِّلَ وَجهُهُ إلى القِبلَةِ و یُقالُ لَهُ : أسجُد. ثُمَّ یُترَکُ حَتَّى یَتِمَّ لَهُ سَبعُ سِنینَ، فَإِذا تَمَّ لَهُ سَبعُ سِنینَ قیلَ لَهُ : اغسِل وَجهَکَ و کَفّیکَ، فَإِذا غَسَلَهُما قیلَ لَهُ : صَلِّ . ثُمَّ یُترَکُ حَتّى یَتِمَّ لَهُ تِسعُ سِنینَ ، فَإِذا تَمَّت لَهُ عُلِّمَ الوُضوءَ، و ضُرِبَ عَلَیهِ، و اُمِرَ بِالصَّلاةِ، و ضُرِبَ عَلَیها . فَإِذا تَعَلَّمَ الوُضوءَ وَالصَّلاةَ غَفَرَ اللّه ُ عز و جل لَهُ و لِوَالِدَیهِ إن شاءَ اللّه: چون پسر به سه سالگى رسید، باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو (لا إله إلاّ اللّه). سپس، رهایش کنند تا سه سال و هفت ماه و بیست روزِ او کامل شود. سپس باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو (محمّد رسول اللّه)؛ و او را رها کنند تا چهار سال او تمام شود. آن گاه باید به او بگویند: هفت مرتبه بگو (صلى اللّه على محمّد وآله). سپس رهایش کنند تا پنج سال او تمام شود. آن گاه از او بپرسند: دست چپ و راستت کدام است؟ اگر شناخت، باید صورتش را به سمت قبله برگردانده، به او بگویند: سجده کن. سپس، رهایش کنند تا هفت سال او تمام شود. پس وقتى هفت سال او تمام شد، باید به او بگویند: صورت و دو دستت را بشوى وقتى آن دو را شُست ، باید به او بگویند: نماز بخوان. سپس، رهایش کنند تا نُه سال او تمام شود. وقتى تمام شد، وضو به او یاد داده شود و بر (ترک) آن، تنبیه گردد و به نماز، امر شود و بر (ترک) آن، تنبیه گردد. وقتى وضو و نماز را فراگرفت، خداوند، او و پدر و مادرش را مى آمرزد؛ إن شاء اللّه!».(56) امام صادق(ع) نیز به زمانی برای آموزش نماز اشاره کرده اند. ایشان می فرمایند: «إنّا نَأمُرُ صِبیانَنا بِالصَّلاةِ إذا کانوا بَنی خَمسِ سِنینَ، فَمُروا صِبیانَکُم بِالصَّلاةِ إذا کانوا بَنی سَبعِ سِنینَ، و نَحنُ نَأمُرُ صِبیانَنا بِالصَّومِ إذا کانوا بَنی سَبعِ سِنینَ بِما أطاقوا مِن صِیامِ الیَومِ إن کانَ إلى نِصفِ النَّهارِ أو أکثَرَ مِن ذلِکَ أو أقَلَّ، فَإِذا غَلَبَهُمُ العَطَشُ و الغَرَثُ أفطَروا، حَتّى یَتَعَوَّدُوا الصَّومَ و یُطیقوهُ، فَمُروا صِبیانَکُم إذا کانوا بَنی تِسعِ سِنینَ بِالصَّومِ مَا استَطاعوا مِن صِیامِ الیَومِ، فَإذا غَلَبَهُمُ العَطَشُ أفطَروا: ما کودکان خود را وقتى پنج ساله اند، به نماز امر مى کنیم؛ ولى شما کودکانتان را وقتى هفت ساله شدند، به نماز امر کنید. ما کودکان خود را وقتى هفت ساله اند، به روزه وامى داریم؛ به اندازه اى که توان دارند، چه تا نصف روز باشد یا بیشتر یا کمتر. وقتى تشنگى و گرسنگى بر آنان چیره شد، افطار مى کنند تا این که به روزه، عادت کنند و توان آن را بیابند؛ ولى شما کودکانتان را وقتى نُه ساله شدند، به اندازه اى که توان دارند، به روزه وا دارید و وقتى تشنگى بر آنان چیره شد، افطار کنند».(57)
در دو روایت فوق به نکات بسیار دقیقی اشاره شده است که رعایت آنها کفایت می کند:
1. آموزش نماز باید مرحله به مرحله باشد.
2. آموزش نماز با مراحلِ آسانی همچون گفتن «لا اله الّا الله» آغاز شود.
3. آموزش نماز همراه با آموزش آموزه های آن باشد. (رو به قبله بودن و ...)
4. آموزش نماز تدریجی (طیفی) و قبل از رسیدن به سنّ تکلیف باشد.
5. آموزش نماز و مراحل آن متناسب با سنّ کودک و در توان او باشد.
آموزش نماز باید همراه با اختیار و علاقه کودک باشد.

2- مرحله تسهیلی (آسان سازی و انس گیری)

با توجّه به اینکه خداشناسی و خداباوری از امور فطری است،(58) رغبت و تمایل درونی کودکان به شناخت خدا و نمازخواندن طبیعی به نظر می رسد. فطرت پاک خداباوری کودکان، تربیت دینی را آسان و سهل می کند. هم والدین به راحتی می توانند فرزندانشان را با آموزه های دینی آشنا کنند. و هم کودکان، ـ آن را مطابق فطرت خود می یابند و ـ از آن استقبال می کنند.
البته والدین گرامی، باید فرزندانشان را به گونه ای ـ قبل از سنّ تکلیف ـ به نماز وادارند که این رغبت و علاقه، تبدیل به انس و الفت گردد. نماز خواندن باید به صورت یک عادت، ملکه و مونسی برای فرزند گردد. مونسی که مصاحبت با او آسان، و ترک آن دشوار است. امام صادق(ع) نیز علّت اینکه زودتر (قبل از سنّ تکلیف) باید کودکان را به نماز و روزه امر کرد را همین عادت کردن آنان بیان می کند.(حتى یتعودوا)(59) برای عادت دادن فرزند نیز می توان از تشویق بهره برد.
 
هرچند فرزندان دارای فطرت خداجویی می باشند؛ امّا با این حال، عدّه ای از فرزندان در بزرگسالی تمایل و رغبتی به نماز نشان نمی دهند. علّت اصلی این مساله، مربوط به عوامل محیطی می شود. عواملی که فطرت شخص را از مسیرش منحرف کرده اند.
یکی از لوازم آسان سازی تربیت، سازگاری محیط با نوع تربیت است. اگر فرزند؛ مصادیقی از آنچه به آن امر می شود را در اطراف خود مشاهده کند، پذیرش آن رفتار برایش راحت است. نماز خواندن والدین، اطرافیان، دوستان و آشنایان بسیار کمک کننده هستند. به همین خاطر است که در خانواده هایی که بزرگان، اهل عبادت و نماز اند؛ به ندرت فرزندان به نماز بی توجّهی می کنند.
القائات محیطی، ناخواسته فرزندان را محو محیط می سازند. آنها بدون اینکه فکر کنند، عمل نیک و زشتی را تکرار می کنند. بنابراین، نباید کودکان با محیط های دینی مثل مساجد و مجالس مذهبی بیگانه باشند. والدینی که بین فرزندانشان با این محافل علاقه ای ایجاد می کنند، در مساله تربیت، کمتر به زحمت می افتند.
فرزندانشان نیز پذیرای تربیت دینی هستند.

3- مرحله بینشی (انگیزه سازی)

خداوند راه هدایت را به بندگان نشان داده است و این بندگان هستند که مسیرشان را انتخاب می کنند. هرکس بخواهد، راه مومنان را در پیش می گیرد و هر کس بخواهد راه کفر را پیشه می کند.(60) ایمان امری قلبی است که با اشتیاق و میل همراه است. اکراه، جایگاهی در ایمان قلبی و پایدار ندارد. خداوند در قرآن می گوید: «أَ فَأَنْتَ تُکْرِهُ النّاسَ حَتّى یَکُونُوا مُؤْمِنینَ:(61) آیا تو مردم را به اجبار وا می داری تا ایمان بیاورند؟!».
پدر و مادر گرامی نیز باید زمینه هایی را فراهم کنند تا فرزندانشان با انگیزه و علاقه قلبی به ایمان و نماز رو آورند. زور و اجبار راه به جایی نمی برد. شاید فرزندان از ترس توبیخ و سرزنش والدین یا بوسیله اجبار آنها؛ به نماز بایستند، امّا این نوع تربیت ناپایدار خواهد بود. با گذشت زمان و از بین رفتن زور و اجبار، دیگر نباید انتظار استمرار این رفتار را داشت. بهمین سبب، انگیزه سازی از نکاتی است که والدین گرامی باید به آن عنایت ویژه ای داشته باشند.
هرچند کودکان در سنین پایین تر، از اعمال خود انگیزه ای جز جلب توجّه اطرافیان ندارند؛ امّا با رشد کودک و بالا رفتن فهم او؛ لازم است ـ به همان زبان کودکانه ـ از خداوند، نعمتهای الهی، شکرگزاری و فلسفه نماز خواندن برایش سخن گفت. شاید تشویق در مراحل ابتدایی انگیزه ای برای نماز خواندن فرزند شود امّا با رشد فکری او کفایت نمی کند. علاوه بر این، تشویق تا حدّی برای انگیزه سازی کاربرد دارد. افراط در تشویق، سبب می شود کودک شرطی شده و در صورت نبودن آن، انگیزه ای برای نماز خواندن نداشته باشد.
ایجاد انگیزه برای کودک در مرحله اوّل می تواند باتشویق و ترغیب، با هدیه دادن، مشارکت در برپایی نماز، تمجید در مقابل دیگران و ... باشد.

نتیجه

نماز در آئین مبین اسلام دارای اهمیّت فوق العاده ای است. نماز انسان را از پلیدی ها دور می کند و راه تکامل را برایش هموار می سازد. بخاطر جایگاه رفیعی که نماز دارد، در سیره پیشوایان توصیه شده است تا فرزندانمان را از کودکی به نماز امر کنید. نماز خوان کردن کودکان، یک فرایند تربیتی است که دقّت زیادی را می طلبد. آموزش نماز باید همراه با تشویق و محبّت باشد. با بالاتر رفتن سنّ کودک، پشتیبانی فکری او از لوازم تربیتی می باشد. او باید بداند، چرا نماز می خواند؟ این امر سبب می شود تا تربیت او پایدار باشد.
ما برای نماز خوان کردن کودکان رعایت سه امر را پیشنهاد می کنیم: 1- آموزش زبانی و عملی نماز به کودک. 2- آسان سازی نماز خواندن، با تکرار و به وسیله تشویق و ... . 3- پشتیبانی فکری در جهت تقویت خداباوری او.

پی نوشت ها:

(1) - سفینةالبحار ـ ماده ادب.
(2) - وسائل الشیعه، جلد 21، صفحه 476، حدیث 27629.
(3) - «قرة عینی فی الصلوة» (بحارالانوار، جلد 77، صفحه 77).
(4) - پیامبر اکرم(ص): «افضل الناس من عشق العباده فعانقها و احبها بقلبه و  باشرها بجسده و تفرغ لها، فهولایبالی علی ما اصبح من الدنیا علی عسر ام علی یسر: بهترین مردم کسی است که عبادت را معشوق خود بداند. با عبادت معانقه کند و آن را با تمام وجود لمس نماید و خود را برای آن فارغ سازد. آنگاه نگران نخواهد بود که دنیا برای او به سختی بگذرد یا به آسانی». (اصول کافی، کلینی، ترجمه و شرح سید جواد مصطفوی، جلد 3، صفحه 131، تهران، دفتر نشر و فرهنگ اهل بیت علیهم السلام).
(5) - «الصلوه میزان: نماز وسیله سنجش مردم است» (فروع کافی، جلد 1، صفحه 267).
(6) - قال الصادق(ع) : «اول ما یحاسب به العبد، الصلاة فان قبلت قبل سائر عمله و اذا ردت رد علیه سائر عمله: نخستین چیزى که از بنده حسابرسى مى شود نماز است، پس اگر نماز پذیرفته شد اعمال دیگرش نیز پذیرفته مى شود.اگر نمازش رد شود، بقیه اعمال او هم قبول نخواهد شد».(وسائل الشیعه ، جلد 3، صفحه 23. من لایحضره الفقیه ، جلد 1، باب 30، حدیث 5)
(7) - امام صادق(ع): «احب الاعمال الی الله (عز وجل) الصلوة و هی اخر وصایا الأنبیاء: نماز، بهترین کارها نزد خداوند و آخرین وصیتهای پیامبران الهی  است». (میزان الحکمة ، جلد ۵، صفحه ۳۹۷)
(8) - «رَبَّنَا إِنِّی أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَیْرِ ذِی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُوا الصَّلاَةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِی إِلَیْهِمْ وَ ارْزُقْهُمْ مِنْ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ یَشْکُرُونَ» (سوره ابراهیم، آیه 37).
(9) - «ربّ اجعلنی مقیم الصّلوة و من ذریّتی» (سوره ابراهیم، آیه، 40).
(10) - سوره مریم، آیه 31.
(11) - خداوند به موسی چنین خطاب می‌کند: «اقم الصّلوة لذکری» (سوره طه، آیه 14).
(12) - کلامی ‌از لقمان است که به فرزند خود چنین می‌گوید:«یا بنیّ اقم الصّلوة و امر بالمعروف و انه عن المنکر» (لقمان/ 17)
(13) - «إنّ الصّلوة کانت علی المؤمنین کتاباً موقوتا» (سوره، نساء).
(14) - پیامبر(ص): «مثل الصوات الخمس کمثل نهرجار عذب علی باب احدکم یغتسل فیه کل یوم  خمس مرات فما یبقی ذالک من الدنس: نمازهای پنج گانه به نهر جاری گوارایی می مانند که بر در خانه هایتان روان است وهر روز پنج بار خود را در زلال آن شست و شو می دهید، دیگر هیچ پلیدی باقی  نمی ماند.» (کنز العمال ، جلد ۷، صفحه ۲۹۱، حدیث ۱۸۹۳۱).
(15) - پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله و سلم): «الصلوة معراج المؤمن: نماز معراج مؤمن است» (کشف الاسرار، ج 2، صفحه 676)
(16) - «وَ أَمر اَهلَکَ بِالصَّلوة وَ اصطَبر عَلَیها» (سوره طه، آیه 132).
(17) - سوره مدثّر، 42 ـ 43.
(18) - سوره هود، آیه 87.
(19) - سوره عنکبوت، آیه 45.
(20) - حضرت فاطمه زهرا(س) :«(جعل الله) الصلاة تنزیها لکم عن الکبر: خداوند نماز را جهت دوری شما از کبر و خود پسندی مقرر فرمود» (اعیان الشیعه، ج1، صفحه 316). 
(21) - «اَلا بِذکرِ اللهِ تطمَئِنُّ القلوبُ: آگاه باشید که تنها یاد خدا آرامش بخش دلهاست» (سوره رعد، آیه 28).
(22) - سوره طه، آیه 14.
(23) - «اِنَّ الَّذینَ امَنُوا وَ عَمِلُواالصّالِحاتِ وَ اَقامُواالصَّلاةَ وَ اتُواالزَّکاةَ لَهُمْ اجْرُهُمْ عِنْدَ رَبّهِمْ وَلا خَوْفٌ عَلیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ: کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز برپا داشتند و زکات را پرداختند اجرشان نزد پروردگارشان است و نه ترسی بر آنهاست و نه غمگین می شوند» (سوره بقره، آیه 277).
(24) - «یا اَیُّها الَّذینَ آمَنُوااسْتعینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلوةِ اِنَ الله مَعَ الصّابِرینَ: ای کسانی که ایمان آورده اید از صبر و نماز استعانت جوئید که خدا با صابرین است» (سوره بقره، آیه 153).
(25) - «وَ لقَدَ اَخذاللهُ میثاقَ بَنی اِسْرائیلَ وَ بَعَثنا مِنهُمْ اثنیْ عَشَرَ نقیباً وَ قالَ اللهُ اِنّی مَعَکُمْ لَئِنْ اَقَمتمُ الصَّلاةَ: و خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت و از آنها دوازده رهبر و سرپرست برانگیختیم و خداوند گفت من با شما هستم اگر نماز را بر پا دارید» (سوره مائده، آیه 12).
(26) - «اِذا مَسَّهُ الشرُّ جَزُوعاً. وَ اِذا مَسهُ الخَیْرٌ مَنوعاً. اِلاّ المُصَلینَ* الَّذینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُون: انسان، حریص و کم طاقت آفریده شده – هنگامی که بدی به او رسد بی تابی می کند. و هنگامی که خوبی به او رسد مانع دیگران می شود. مگر نماز گزاران. آنها که نماز را مرتباً به جا می آورند» (سوره معارج، آیات 19 تا 23).
(27) - «قل ان کنتم تحبّون الله فاتبعونی یحببکم الله» (سوره آل عمران، آیه 31).
(28) - نهج البلاغه، فیض الاسلام، صفحه 531.
(29) - وسائل الشیعه، جلد 5، صفحه 126؛ بحارالانوار، جلد 23، صفحه 114.
(30) - رسول­خدا(ص) فرمود: «مَنْ قَبَّلَ وَلَدَهُ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ حَسَنَةً: هر کس فرزند خود را ببوسد خداوند براى او یک حسنه می­نویسد» (الکافی، جلد6، صفحه 49؛ و عدةالداعی، صفحه 88؛ و وسائل‏الشیعة، جلد، 21صفحه 475.) و می­فرمودند: «القَبّله حَسنَه و الحَسنَه عَشره: بوسیدن فرزند حسنه است و پاداش هر حسنه ده برابر است.» (کنز العمال، جلد 16، صفحه 445).
(31) - رسول خدا(ص) در روایت دیگری با اشاره به پاداش فراوان اخروی بوسیدن فرزندان می­فرمایند: أَکْثِرُوا مِنْ قُبْلَةِ أَوْلَادِکُمْ فَإِنَّ لَکُمْ بِکُلِّ قُبْلَةٍ دَرَجَةً فِی الْجَنَّةِ مَسِیرَةَ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ: فرزندان خود را بسیار ببوسید چرا که برای هر بوسه­ای درجه­ای در بهشت است و فاصلۀ میان دو درجه پانصد سال می­باشد. (روضة الواعظین، فتال نیشابورى، محمد بن حسن، قم، شریف رضی چاپ اول؛ جلد 2، ص369؛ و وسائل‏الشیعة، جلد21، صفحه 485).
(32) - هنگامی که شخصی به نزد ایشان آمد و به پیامبر(ص) عرض کرد که هیچ­ یک از فرزندانش را تاکنون نبوسیده است. ایشان او را از اهل آتش دانستند؛ «جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِی ص فَقَالَ لَهُ مَا قَبَّلْتُ صَبِیاً قَطُّ فَلَمَّا وَلَّى قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص هَذَا رَجُلٌ عِنْدَنَا أَنَّهُ مِنْ أَهْلِ النَّارِ!» ( الکافی،  جلد6، صفحه50؛ و تهذیب‏ الأحکام، جلد8، صفحه113؛ و وسائل‏الشیعة، جلد21، صفحه484).
(33) - امام صادق(ع) می فرماید: «انّ الله عزّوجل لیرحم الرّجل (العبد) لشدّة حبّه لولده: مردی که نسبت به فرزند خود محبّت بسیار دارد، مشمول رحمت مخصوص خداوند است» (مکارم الأخلاق، صفحه 113؛ وسائل الشیعة، جلد 15، صفحه 201).
(34) - «وَ رُسُلا قَدْ قَصَصْنَاهُمْ عَلَیْکَ مِنْ قَبْلُ وَرُسُلا لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَیْکَ وَکَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَکْلِیمًا» (سوره نساء، آیه 165).
(35) - سوره حدید، آیه 18.
(36) - سوره انشقاق، آیه 25.
(37) - سوره مائده، آیه 9.
(38) - سوره حدید، آیه 7.
(39) - سوره رعد، آیه 22.
(40) - سوره رعد، آیه 24.
(41) - سوره اعراف، آیه 42.
(42) - اصول کافى، کلینى، جلد 4، صفحه474.
(43) - سوره بقره، آیه 125.
(44) - سوره آی عمران، آیه 159.
(45) - سوره حجرات، آیه 9.
(46) - سوره آل عمران، آیه 76.
(47) - مراجعه کنید به: مقاله اثربخشی تقلید و الگوپذیری در تعلیم و تربیت کودکان.
(48) - مراجعه کنید به: کتاب پرورش دینی کودک، زهرا کریما، ناشر: مرکز پژوهش‏های اسلامی صدا و سیما.
(49) - اصول کافی، کلینی، جلد 5، صفحه 332.
(50) - سوره شعراء، آیات 72ـ74.
(51) - تَبَّتْ یَدَا أَبِی لَهَبٍ وَتَبَّ (سوره مسد، آیه 1).
(52) - «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یَرْجُوا اللهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَکَرَ اللهَ کَثِیراً» (سوره احزاب، آیه 21)
(53) - «قَدْ کانَتْ لَکُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِی إِبْراهِیمَ وَ الَّذِینَ مَعَهُ» (سوره ممتحنه، آیه 4)
(54) - جامع احادیث الشیعه، جلد 4، صفحه 46.
(55) - وسائل الشیعه ، جلد 3، صفحه 13.
(56) - مکارم الاخلاق، طبرسی، صفحه 222.
(57) - تهذیب، جلد20، صفحه380، باب الصبیان متی یأمرون بالصلاة؛ و من لا یحضره الفقیه، جلد1، باب الحد الذی یؤخذ فیه الصبیان بالصلاة، حدیث 861.
(58) - «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُون: پس روى خود را با گرایش تمام به حق، به سوى این دین کن، با همان سرشتى که خدا مردم را بر آن سرشته است. در آفرینش خدا تغییرى نیست. این است همان دین پایدار ولى بیشتر مردم نمی‌دانند» (سوره روم، آیه 30)
(59) - تهذیب، جلد20، صفحه380، باب الصبیان متی یأمرون بالصلاة؛ من لا یحضره الفقیه، جلد1، باب الحد الذی یؤخذ فیه الصبیان بالصلاة، حدیث 861.
(60) - «اِنّا هَدیناهُ السَّبیلَ اِمّا شاکراً و اِمّا کفوراً» (سوره انسان، آیه 3).
(61) - سوره یونس، آیه 99.

منبع:سایت آیت الله مکارم

پاسخ:

پاسخ:

پاسخ:

خواص گوشت بوقلمون

گوشت بوقلمون بدون پوست، به طور طبیعی چربی کمی دارد که معادل 1 گرم چربی در هر 30 گرم گوشت است، لذا کسانی که دارای رژیم غذایی کم‏ چربی هستند، می‏توانند از آن استفاده کنند. 150 گرم گوشت بوقلمون حدود نیمی از اسید فولیک مورد نیاز روزانه را تامین می کند. همچنین منبع خوبی از پروتئین، سلنیوم، روی و پتاسیم و ویتامین‏های B1 ، B3 ، B6 و B12 و اسید آمینه تریپتوفان است. بوقلمون کلسترول بد خون را کاهش می‏‏دهد، آرامش و سرحالی ایجاد می‏کند، از سرطان جلوگیری می‏کند، ترشح هورمون تستوسترون را افزایش می‏دهد، سیستم ایمنی را تقویت می‏کند. گوشت سفید و بدون پوست بوقلمون، یک ماده غذایی با پروتئین بالا و چربی کم است. کسانی که باید غذاهای کم چرب بخورند، می‏توانند از قسمت سفید گوشت بوقلمون استفاده کنند. حال هر یک از اثرات مفید گوشت بوقلمون بر سلامتی بدن را به طور جداگانه برایتان توضیح می دهیم. - کاهش کلسترول بد خون: قسمت روشن‏تر گوشت بوقلمون که بدون پوست باشد، دارای چربی، چربی اشباع و کلسترول کمتری از گوشت مرغ و گاو است. - جلوگیری از سرطان: اسید آمینه تریپتوفان برای فعالیت سلول‏های T لازم است. سلول‏های T یک نوع از سلول‏های سیستم ایمنی بدن هستند که سلول‏های سرطانی را از بین می‏برند. در فقدان تریپتوفان، سلول T فعال می‏میرند. - ایجاد آرامش و سرحالی: ناقلین عصبی از اسیدهای آمینه تشکیل می‏شوند و ناقل عصبی به نام "سروتونین" از اسید آمینه تریپتوفان تشکیل شده است. سروتونین باعث سرحالی و آرامش در بدن می‏شود. لذا مصرف غذاهایی مثل بوقلمون باعث سرحالی می‏شود. در یک بررسی، به 15 خانمی که سابقه ی ابتلا به افسردگی داشتند، دو نوع ترکیب اسید آمینه‏‏ای دادند. یک نوع ترکیب دارای اسید آمینه تریپتوفان بود و دیگری آن را نداشت. بعد از مصرف ترکیب بدون تریپتوفان، 10تا از این خانم‏ها دچار علائم افسردگی موقتی، ولی قابل توجه شدند. ولی بعد از مصرف ترکیب حاوی اسید آمینه تریپتوفان هیچ نوع تغییری در روحیه و حالت روانی این خانم‏ها مشاهده نشد. - تقویت سیستم ایمنی بدن مدارک زیادی وجود دارد که نشان می‏دهد اسیدآمینه تریپتوفان، نقش اساسی در سیستم ایمنی بدن به عهده دارد. یک مطالعه روی موش‏ها نشان داد که متابولیت‏های تریپتوفان (مولکول‏های ناشی از تجزیه تریپتوفان در بدن) اثر داروهایی را دارند که برای کاهش علائم بیماری ام اس استفاده می‏شوند. بیماری ام اس یک نوع بیماری‏ مربوط به سیستم ایمنی بدن است. - افزایش هورمون تستوسترون پروتئین موجود در گوشت بوقلمونی که به طور طبیعی (بدون استفاده از مواد شیمیایی و هورمونی) پرورش داده شده است، میزان هورمون تستوسترون را در بدن آقایان، در حد مطلوب نگه می‏دارد. ولی هورمون‏هایی که در پرورش بوقلمون‏های صنعتی استفاده می‏شوند، تولید هورمون استروژن (هورمون زنانه) را افزایش و هورمون تستوترون را کاهش می دهند. کمبود پروتئین در برنامه غذایی مردان مسّن، منجر به افزایش گلوبولین باند شده با هورمون جنسی و کاهش فعالیت هورمون تستوسترون می‏شود. کاهش اثر تستوسترون باعث کاهش عملکرد جنسی و توده عضلانی و گلبول‏های قرمز خون می‏شود و منجر به پوکی استخوان می‏گردد. - بهبود کم‏خوابی اسید آمینه تریپتوفان نقش مهمی در خوابیدن دارد و باعث بهبود خواب در مبتلایان به بی‏خوابی مزمن می‏شود. * هشدارها: 1- گوشت بوقلمون دارای اسید آمینه پورین است، لذا مبتلایان به نقرس باید آن را به میزان خیلی کم مصرف کنند. 2- گوشت بوقلمون دارای مقدار کمی اگزالات است. لذا بیماران مبتلا به سنگ کلیه اگزالاتی، خیلی کم باید آن را بخورند. 3- بوقلمون‏هایی که به طور طبیعی و ارگانیک پرورش داده می‏شوند، هیچ نوع هورمون و آنتی بیوتیکی در بدن خود ندارند. 4- تقریبا تمامی چربی بوقلمون در پوست آن موجود است. همچنین گوشت تیره رنگ آن چربی بیشتری از گوشت روشن‏تر (سفید) آن دارد. لذا قبل از پختن گوشت بوقلمون، تمامی پوست آن را جدا کنید. همچنین افراد مبتلا به چربی خون بالا بهتر است از گوشت روشن‏تر آن استفاده کنند.

همزیستی متقابل بین دلقک ماهی از جنس آمفیبریون است که در میان شاخک شقایق دریایی مناطق استوایی است وجود دارد.

 

حضرت علی (ع) می فرمایند:

« ... و ترک الِکذب تَشریفاً للصَّدق »                                 

« ... و (خدا) دروغ را به خاطرحرمت صدق وراستی، موردتحریم قرارداد »

دروغ گفتن باعث نگاه تحقیر آمیز دیگران وعدم اعتماد همسالان، دوستان وحتی اعضای خانواده به انسان می شود.

بامرور زمان، سخن فرد دروغگو اعتباری نداردهرچند راست بگویید. چنانچه در مثل است که می گویند ((دروغگو خانه اش آتش گرفت)) کسی باور نکرد.

ازآنجا که سخنان فرد دروغگو با واقعیت مطابقت ندارد، لذا به خاطر سپردن این مطالب برای اودشوار و حافظه اش ضعیف خواهد بود. به همین دلیل است که وقتی ازچنین شخصی توضیح دوباره صحبت هایش را بخوانیم، قادر به باسازی وقایع به ترتیب قبل نیست.

فرد دروغگو هم خود و هم اطرافیان را مورد آزار قرار می دهد هر چند کلام وی با هدف شوخی گفته شده باشد؛ خداوند هم از دروغگو راضی نیست و نارضایتی خداوند ، عدم موفقیت وی را به همراه دارد.

فرد دروغگو هرچقدر هم انسان بی تفاوتی باشد، همیشه ترس ازفاش شدن دروغش موجب اضطراب و نگرانی وی می گردد.

چنین رفتاری از فرد دروغگو می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله عدم اعتماد به نفس فرد دروغگو، احساس حسادت نسبت به دیگران، تلاش برای تحقیر سایرین و کوچک کردن تلاش و زحمات این فرد و ...

برای دروری از دروغ، بایستی فرد از کودکی ازاین اخلاق ناشایست دوری و پرهیز کند چرا که تکرار یک کار باعث عادت می شود، تکرار عادت تبدیل به ارزش می شود وانسانها با ارزش ها  زنده اند و رواج ارزش تبدیل به فرهنگ می گردد و فرهنگ ها انسان را به دره ی سقوط یا قله ی  صعود رهنمون می سازد.

الگوی ما در تمامی رفتارها، ائمه و بزرگان ما هستند و باید بدانیم هیچ یک از انبیاء و امامان معصوم، حتی یک بار – هرچند به شوخی – ودر دوران خردسالی نیز دروغ نگفته اند. آیا بهتر نیست به جای سایر رفتار های نادرست، رفتار این بزرگان را الگوی خود قرار دهیم؟ اگرچنین کردیم خود را به منبعی کامل و جاودان پیوند داده ایم و پیوستن به یک منبع کمال و راستی، باعث  کمال وراستی ما می گردد.

 

                                                                                  بهروز قربانعلیزاده             

1- كدام يك از تغييرات زير فيزيكي است ؟ الف) زرد شدن برگ درختان ب) تبديل شير به پنير ج) تصعيد نفتالين د) اكسيد شدن گلوكز در سلول ها 2- كدام يك از گزينه هاي زير از جمله خواص شيميايي مواد است؟ الف) انحلال پذيري در آب ب) قابليت مفتول شدن ج) جلا پذيري د) اكسيد شدن خود به خودي 3- براي خاموش كردن آتش در بغضي موارد از گاز كربن دي اكسيد استفاده مي كنند زيرا اين ماده از طريق .......آن را خاموش مي كند. الف) سرد كردن آتش ب) جلوگيري از رسيدن سوخت به آتش ج) قرار گرفتن بر روي آتش و جلوگيري از رسيدن اكسيژن د) تغيير دادن حالت ماده ي سوختني 4- كدام يك از شرايط زير از به وقوع پيوستن تغيير شيميايي جلوگيري مي كند؟ الف) نگه داري بعضي داروها در شيشه هاي قهوه اي ب) نگه داري نفتالين در شيشه هاي در بسته ج) قرار دادن ظرف آب در جايخي يخچال د) خشك شدن لباس خيس در باد 5- انرژي فعال سازي كداميك از بقيه كمتر است؟ الف) تجزيه الكتريكي آب به اكسيژن و هيدروژن ب) اكسيد شدن خود به خودي سديم در مجاورت با هوا ج) سوختن پارافين شمع و توليد گرما و نور د) تشكيل آهن سولفيد از حرارت دادن گوگرد و آهن 6- كدام يك از مثال هاي زير نشان دهنده ي انتشار نور به صورت خط راست است؟ الف) ديده شدن نور چراغ قوه ب) انعكاس نور از روي سطح آب ج) تشكيل سايه د) شكستن نور در منشور 7- مقدار زاويه A در شكل مقابل چند درجه است؟ الف) 35 ب) 70 ج) 45 د) 55 8- در تجزيه نور به وسيله ي منشور كدام يك از نورها بيش از بقيه شكسته مي شوند؟ الف) آبي ب) قرمز ج) نارنجي د) سبز 9- با توجه به تصوير مقابل قطعه هاي AوB به ترتيب از راست به چپ عبارتند از : الف) عدسي كاو – آينه ي تخت ب) عدسي كوژ – آينه ي كاو ج) عدسي كاو – آينه ي كاو د) عدسي كوژ – آينه ي كوژ 10- بسامد كدام يك از فنر هاي زير بزرگ تر است؟ الف) ب) ج) د) 11- اگر بسامد يك موج 50 هرتز و طول موج 5 سانتي متر باشد سرعت انتشار موج چند متر بر ثانيه است؟ الف) 5/0 ب) 50 ج) 5/2 د) 250 12- كدام يك از موج هاي زير براي انتشار نياز به محيط مادي دارد؟ الف) راديويي ب) صوتي ج) فرابنفش د) نور مرئي 13- كداميك از امواج زير براي استريل كردن وسايل و محيط قابل استفاده است؟ الف) فروسرخ ب) اشعه ي ايكس ج) گاما د) ميكروويو 14- كدام يك از جملات زير صحيح است ؟ الف) افزايش انرژي دروني ماده باعث تغيير حالت آن مي شود. ب)افزايش دماي يك ماده باعث افزايش انرژي دروني آن مي شود. ج) افزايش دماي يك ماده باعث افزايش پتانسيل ذرات آن مي شود. د) بين انرپي دروني يك ماده , دما و تغيير حالت ماده ارتباطي وجود ندارد. 15- انتقال گرما در خلا از طريق ..........انجام مي شود. الف) همرفت و رسانايي ب) تابش و همرفت ج) همرفت د) تابش 16- كدام يك از كاني هاي زير كاني ثانويه است؟ الف) كوارتز ب) فلدسپات ج) تالك د) ميكا 17- كدام يك از كاني هاي زير جلاي شيشه اي داشته و نور را از خود عبور مي دهد؟ الف) مس ب) كوارتز ج) گوگرد د) گرافيت 18- كدام يك از سنگ هاي زير آذرين دروني است؟ الف) گرانيت ب) بازالت ج) ريوليت د) ماسه سنگ 19- كدام يك از سنگ هاي زير به ترتيب ( از راست به چپ) رسوبي تبخيري و رسوبي سيماني است؟ الف) سنگ گچ و بازالت ب) مرمر و كنگلومرا ج) سنگ گچ و كنگلومرا د) گرانيت و ماسه سنگ 20-كدام يك از سنگ هاي زير رسوبي است؟ الف) گرانيت ب) مرمر ج) بازالت د) زغال سنگ 21- احتمال وجود فسيل در كدام يك از سنگ هاي زير وجود دارد؟ الف) مرمر ب) بازالت ج) ماسه سنگ د) گرانيت 22- ميزان تغييرات فيزيكي و شيميايي در كدام افق يا لايه ي خاك كمتر از بقيه است؟ الف) افقC ب) گياخاك روي افق A ج) افقA د) افق B 23- كنترل فعاليت هاي سلول بر عهده ي ..............است. الف) پوسته ب) هسته ج) ديواره ي سلولي د) سيتوپلاسم 25- كدام يك از دستگاه هاي زير تقريبا در تمام بدن پراكنده اند ؟ الف) حركتي – تنفسي ب) گوارشي – عصبي ج) گردش خون – ارتباطي د) دفع ادرار – توليد مثل 27- كدام يك از مواد زير براي اينكه جذب دستگاه گوارش شوند نياز به گوارش گوارش ندارند؟ الف) چربي ب) پروتئين ج) مواد نشاسته اي د) آمينواسيد 28- شكل مقابل تصوير ساده شده ي دستگاه گوارش انسان است . بخش هاي AوBوC به ترتيب (از راست به چپ) عبارتند از: الف) مري – لوزالمعده (پانكراس ) – آپانديس ب) ناي – كبد – راست روده ج) مري – كبد – آپانديس د) ناي – لوزالمعده (پانكراس) – راست روده 29- در كداميك از بخش هاي زير آنزيم گوارشي ترشح نمي شود؟ الف) معده ب) دوازدهه ج) دهان د) مري 30- جذب كدام ويتامين بدون كمك شيره هاي گوارشي انجام نمي شود؟ الف) E ب)B ج) C د) A سوالات تشريحي پايه دوم 1- آب اكسيژنه ماده اي شيميايي است كه در اثر حرارت يا نور به آب و وگاز اكسيژن تجزيه مي شود. در دو لوله ي آزمايش مقدار مساوي آب اكسيژنه ريخته , لوله ي آزمايش شماره ي 1 را حرارت مي دهيم و گاز اكسيژن توليد شده را جمع آوري مي نماييم . در لوله ي آزمايش شماره 2 مقدار كمي گرد اكسيد منگنز مي ريزيم و س÷س لوله آزمايش را به آرامي حرارت داده و گاز اكسيپن توليد شده را جمع آوري مي كنيم سپس نمودار مربوط حجم گازاكسيژن توليد شده نسبت به زمان در هر دو لوله ي آزمايش را رسم مي كنيم . الف) چه عاملي باعث شده گاز اكسيژن توليد شده در لوله ي آزمايش شماره ي 2 بيش تر از لوله ي آزمايش شماره ي 1 باشد؟ ب) اگر در لوله ي آزمايش ديگري (لوله آزمايش شماره ي 3) به مقدار مساوي دو لوله قبلي آب اكسيژنه بريزيم و فقط به آن مقداري گرد اكسيد منگنز اضافه كنيم: - پيش بيني كنيد مقدار گاز اكسيژن توليد شده در اين لوله به هركدام از لوله هاي آزمايش شماره ي 1 و 2 كمتر است يا بيشتر ؟ - منحني مربوط به پيش بيني خود را بر روي نمودار بالا رسم كنيد. 2- كدام يك از ابزار هاي نوري زير مي توان با استفاده از نور خورشيد كاغذي را آتش زد؟ چرا؟ آينه ي تخت – عدسي كوژ – آينه ي كوژ – عدسي كاو 3- توضيح دهيد چگونه با استفاده از عدسي كوژ و يك عدسي كاو مي توان تصوير يك جسم را بر روي پرده را تشكيل داد؟(بهتر است براي كامل كردن پاسخ خود شكل مربوط به پاسخ خود را رسم نماييد) 4- آزمايشي طراحي كنيد كه نشان دهد اندازه ي تصويري كه از يك جسم بر روي صفحه تشكيل می شود به فاصله ي جسم از منبع نور بستگي دارد. 5- در يك امتحان عملي معلم سه تكه سنگ در اختيار حامد قرار دارد و به او گفت : اگر اين سه تكه سنگ شامل : ماسه سنگ – بازالت و گرانيت باشند چگونه مي توانيد هركدام از اين سنگ ها را بشناسيد. حامد با آوخته هاي قبلي خود به راحتي توانست بازالت را از دو سنگ ديگر تشخيص دهد اما نتوانست دو سنگ باقي مانده را به درستي از هم تشخيص دهد. الف) فكر مي كنيد حامد با استفاده با استفاده از چه ويژگي هايي توانست سنگ بازالت را از دو سنگ ديگر تشخيص دهد؟ ب) اگر شما بخواهيد به حامد كمك كنيد از كدام ويژگي يا ويژگي ها براي تشخيص براي تشخيص سنگ هاي گرانيت و ماسه سنگ از يكديگر استفاده مي كنيد؟ 7- هرگاه تكه اي نان را براي مدت چند دقيقه بجويم احساس مزه ي شيرين مي كنيم . علت را توضيح دهيد. 8- علت اين كه در طول زمان روزه داري ميزان قند خون تقريبا ثابت مي ماند را حد اكثر در دو سطر توضيح دهيد. ----------------------------------------------------------------------- الف )سئوالات كامل كردني : لطفاٌ جملات زير را با كلمات مناسب كامل كنيد. 1- براي شناسايي مواد از خواص……………ماده مانند بو، رنگ،و نقطه ذوب كمك گرفته مي شود. 2-………… جامد شكننده زرد رنگي است كه در دماي 119 درجه ذوب مي شود.(ص2( - 3 گوگرد در هوا مي سوزد وبه گاز سمي و خفه كننده ………… تبديل مي شود. (ص4( - 4در تغيير شيميايي ساختار ذره اي يا…………ماده تغيير مي كند و ماده جديدي با خواص متفاوت توليد مي شود.(ص3( - 5تغييراتي كه عموما با آزاد كردن انرژي همراهند تغيير………….گويند.(ص5( - 6توليد سولفيد آهن از آهن وگوگرد يك واكنش ………….است.(ص5( - 13به ان دسته از مواد سوختني كه براي تامين ………………. سوزانده مي شوند سوخت گويند.(ص17) - 14در واكنش …………………يك تركيب با عنصر سازنده اش به تركيب هاي ساده تر تبديل مي شوند.(ص18) …………….-15سرعت يك واكنش شيميايي را افزايش مي دهند ولي خود دچار تغيير شيميايي نمي شوند.(ص22) - 16به اجسامي كه ازخود نور تابش كنند منير يا……………….گويند.(ص25) - 17به اجسا مي كه نور را از خود عبور مي دهند ولي اجسام از پشت آنها به و ضوح ديده نمي شود…………گويند.(ص26) - 18كسوف يا خسوف زماني رخ مي دهد كه زمين ، ماه و خورشيد روي يك ………………باشند .(ص28) - 19در بازتاب نور از سطح يك جسم ،همواره زاويه ………………وبازتاب برابرند.(ص30) - 20تصوير در آينه تخت ومحدب همواره ……………………است.(ص31و34) - 21كج شدن يا تغيير مسير نور را ………………………….گويند.(34) - 22شكست نور براي پرتوهايي از نور كه به طور ……………از يك محيط به محيط ديگر وارد ميشوند رخ نمي دهد.( ص36) - 23در هنگام شكست نور ………………… بيش تر و نور قرمز كمتر از همه رنگهاي نور تغيير مسير مي دهد.(ص36) - 24در ساخت بسياري از ابزارهاي نوري مانند دوربين ها از عدسي …………………استفاده مي شود.(ص39) - 25دوره را با نماد ………… وبسامد را با نماد ……………نشان مي دهند.(ص42) - 26موج در هر محيط با سرعت معيني منتشر مي شود كه به آن ………………..گويند.(ص45) - 27طيف موج الكترومغناطيسي از موج …………..تا موج ...........را شامل مي شود.(ص49) - 28به مجموعه انرژي ذرات سازنده هر ماده……………….آن ماده مي گويند.(ص53) - 29انرژي دروني هر ماده به انرژي جنبشي وانرژي ………………ذرات سازنده آن ماده بستگي دارد.(ص53) - 30سرد سازي معمولى با استفاده از ……………………انجام مي شود.(ص66) - 31دستگاهي گه انرژي گرمايي را به ………………… تبديل مي كند نام دارد . (ص 6) 32- موتور جت …………… ندارد و سوخت آن ……………… است . ( ص 69) 35- قسمت خميري گوشته را ……………… گويند . (ص 76) - 36پوسته سنگي و سخت زمين به همراه قسمت سنگي گوشته را …………… گويند . (ص 77) …………- 37مواد طبيعي و خالص هستند كه انسان و ديگر موجودات در بوجود آوردن آنها د خالتي نداشته اند .(ص78) - 38كوارتز ، ……… و ………… از كانيهاي اوليه محسوب مي شوند . (ص80) - 39كاني رسي يك كاني…………… است كه از تجزيه ……………… بوجود مي آيد .(ص 80) 40- گروهي از كاني هاي ثانويه مانند …………… دز اثر گرما . فشار زيادي كه تحمل كرده اند به وجود آمده اند . ( ص 81) 41- مقاومت يك سنگ در مقابل خراشيده شدن را……………… گو يند . ( ص 82) 42- گوگر د هميشه به رنگ ………… فيروزه به رنگ ……… و گرافيت به رنگ ………… است .(ص 83) 43- علاوه بر حرارت .و فشار ……………… نيز نقش مخمي در ذوب شدن سنگها دارد .(ص 85) 44- تفاوت اصلي سنگهاي آذرين بيروني و دروني در …………………… است . (ص 86) 45- مرغوبيت يك سنگ دگرگون شده بستگي به ميزان……… و …… دارد كه زماني در زيرزمين تحمل كرده است .(ص90) 46- از دگزگون شدن ماسه سنگ ،سنگ …………… و از دگرگون شدن گرانيت ، سنگ ……… به وجود مي آيد . (ص91) 47- سنگ مادر سنگي است كه در آن ……………… تشكيل مي شود . ( ص 91) 48- زغال سنگ نوعي سنگ………… است كه از باقي ماندن ………… در بين لايه هاي رسوبي و در طول زمان تشكيل شده است . (ص94) 49- زغال كك در صنايع …………… براي جدا سازي نا خالصي هاي …………… استفاده مي شود .(ص95) 50-بعضي از كاني ها به دليل رنگ ………… سختي و از همه مهمتر كمياب بودن به عنوان جواهر به كار مي روند . (ص98) ب ) سئـــــــوالات صحيح و غلط: جملات صحيح و غلط را مشخص كنيد : 51- سيتوپلاسم ورود و خروج مواد از سلول را كنترل مي كند.( ) ص100 52- اندازه سلول هاي بدن بين 1/. تا 01/. ميليمتر تغيير مي كند.( ) ص101 53- پوسته سلول توانايي انتخاب دارد و هر چه را كه لازم دارد از محيط مي گيرد.( ) ص102 54- هر چه سلول كوچكتر باشد ورود و خروج مواد آسانتر صورت مي گيرد.( ) ص102 55- مجموعه اي از بافتها كه يك كار بر عهده دارند را دستگاه مي گويند.( ) ص104 56- به مجموعه سلول هاي مشابه كه كار يكساني دارند بافت گويند.( ) ص104 57- پروتئين ها و نمك ها از مواد معدني مورد نياز بدن هستند.( ) ص105 58- به موادي كه فقط در بدن جانداران ساخته مي شود مواد آلي گويند.( ) ص105 59- سلولز كربو هيدراتي است كه ديواره سلول هاي گياهان را تشكيل مي دهد.( ) ص106 60-از اتصال تعداد زيادي گلوكز ،نشاسته و قند معمولي توليد مي شود.( ) ص106 61- نمك ها و پروتئين ها وظيفه ماده سازي و ترميم را در بدن به عهده دارند.( ) ص106 62- از اجتماع آمينو اسيد ها پروتئين به وجود مي آيد.( ) ص108 63- كربو هيدرات ها بيشتر از چربي ها براي بدن انرژي فراهم مي كنند.( ) ص108 65- تنها كاري كه چربي در بدن انجام مي دهد محافظت از بدن در برابر سرماست. ( ) ص108 66- اگر ويتامين D به بدن نرسد سلولهاي استخواني نمي توانند از كلسيم استفاده كنند. ( ) ص110 67- ويتامين K به وسيله پوست در برابر نور آفتاب ساخته مي شود.( ) ص110 68- يك كالري مقدار گرمايي است كه مي تواند يك كيلو گرم آب را يك درجه گرم كند.( ) ص 112 69- خوردن ميوه وسبزي باعث بهتر كار كردن دستگاه گوارش مي شود .( ) ص 114 70- كبد و لوز المعده جزء دستگاه گوارش نيستند. ( ) ص 119 71- تعداد دندانهاي نيش 8 عدد است.( ) ص120 72- دوازدهه محل ورود ترشحات كبد و لوزالمعده است. ( ) ص121 73- كار دهان فقط تغيير شيميايي در غذا است.( ) ص121 74- هر آنزيم فقط بر ماده معيني تاثير مي كند .( ) ص123 75- بعضي آنزيم ها از جنس پروتئين اند. ( )ص123 76- مقدار اضافي قند خون به صورت گليكوژن در كبد ذخيره مي شود. ( ) ص128 77- خون يك نوع بافت است كه سلولهاي آن در مايع شناورند.( ) ص130 78- گلبول هاي سفيد و قرمز هر دو در مغز استخوان ساخته مي شوند .( ) ص130 79- عمر پلاكت ها بين 5 تا 9 روز است و هسته كوچكي دارند. ( ) ص131 80- خون وسيله انتقال مواد ورابط سلولهاي بدن است.( ) ص132 و 133 81- اوره ماده اي است سمي كه در كبد ساخته مي شود .( ) ص132 82- خون گروه B داراي آنتي ژن B است. ( ) ص134 83- خون گروه O آنتي كور ضد A وB دارد.( ) ص134 84- باريك بودن مويرگ در بالا بردن فشار خون تا ثير دارد .( ) ص138 85- خون سياهرگي معمولاً غليظتر از خون سرخرگي است. ( ) ص139 86- ديواره ناي استخواني است تا از بسته شدن آن جلوگيري شود. ( ) ص 144 87- تركيب گلوكز وچربي با اكسيژن به منظور تبديل به ملكولهاي كوچكتر، را تنفس گويند. ( ) ص143 88- علت تبادل گاز ها در خون تفاوت در مقدار آنها ست. ( ) ص148 89- كليه اندام تنظيم كننده تر كيب خون است .( ) ص151 90- كليه مقدار آب و نمك خون را تنظيم مي كند. ( ) ص150 ج ) سئولات تشريحي : 91- واكنش گرماگير را تعريف كنيد. ص5 92- منظور از خواص فيزيكي ماده چيست ؟ ص2 93- واكنش توليد سولفيد آهن را به صورت معادله نوشتاري بنويسيد. ص14 94-منظور از قانون پايستگي ماده چيست ؟ ص15 95- انرژي شيميايي را تعريف كنيد. ص15 96- منظور از اكسايش چيست ؟ يك مثال بزنيد. ص17 97- واكنش تركيب يا سنتز را تعريف كنيد. ص18 98- سرعت يك واكنش شيميايي را چگونه تعيين مي كنند؟ ص20 99- عوامل مؤثر بر سرعت واكنش هاي شيميايي را بيان كنيد . ص21 100- كاتاليزگر چيست؟ يك مورد كاربرد آن را بيان كنيد. ص22 101- (الف) جسم منير به چه جسمي مي گويند؟ (ب) منظور از جسم كدر چيست؟ ص25و26 102- خصوصيات تصوير در آينه تخت را بيان كنيد. ص31 103- قانون بازتاب نور را بيان كنيد. ص30 104- (الف) به چه آينه اي محدب يا كوژ گفته مي شود؟ (ب) خصوصيات تصوير در اين نوع آينه چيست؟ ص32و34 105- منظور از شكست نور چيست؟ ص34 106- (الف) طيف نور چيست؟ (ب) كدام طيف نور بيشتر تغيير مسير ميدهد؟ ص36 107- منظور از فاصله كانوني عدسي چيست؟ ص38 108- خصوصيات تصوير در عدسي واگرا چيست؟ ص39 109- دوره را با ذكر نماد ان تعريف كنيد. ص42 110- فركانس را با ذكر نماد آن تعريف كنيد. ص42 111- (الف) سرعت انتشار موج چيست؟ (ب) طول موج يعني چه؟ ص45 112- منظور از چشمه صوت چيست؟ ص47 113- انواع وسايل صوتي را نام ببريد. ص47 114- تفاوت موج هاي صوتي و الكترومغناطيسي چيست؟ (2مورد) ص49 115- موج هاي صوتي را بر حسب بسامد آن ها به چند دسته تقسيم مي كنند؟ (نام ببريد) ص48 116- منظور از امواج فروصوت چيست؟ ص48 117- كاربرد امواج فراصوت در پزشكي چيست؟ ص48 118- (الف) منظور از اترژي درون يك ماده چيست؟ (ب) وبه چه چيزي بستگي دارد؟ ص53 119- تفاوت دما و گرما چيست؟ ص54 120- (الف) منظور از گرماي نهان انجماد چيست؟ (ب) چه رابطه اي با گرماي نهان ذوب دارد؟ ص55 121- گرماي نهان ذوب را تعريف كنيد. ص55 122-تفاوت انتقال گرما به روش رسانايي با همرفت چيست؟ ص56و57 123- تفاوت انتقال گرما به روش رسانايي و تابش چيست؟ ص56و61 124- سه شرط لازم براي ايجاد جريان همرفتي چيست؟ ص60 125- در شوفاژ چند جريان همرفتي وجود دارد؟ نام ببريد. ص65 126- چرا لوله هاي سياه پشت يخچال هاي خانگي هميشه داغ است؟ ص67 127- تفاوت موتور اتومبيل و جت در چيست؟ ص69 128- مراحل يك موتور چهار زمانه را نام ببريد و در مورد آن شرح دهيد. ص68 129- چرا موشك به راحتي مي توانذ از جو زمين خارج شود؟ ص70 132- چند مورد از روش هاي غير مستقيم مطالعه زمين را نام ببريد. ص75و76 133- لايه هاي تشكيل دهنده زمين را به ترتيب از خارج به داخل نام ببريد. ص76 134- منظور از سنگ كره و نرم كره چيست/ ص76و77 135- مواد سازنده گوشته را نام ببريد. ص76 136- هسته بيشتر از چه عناصري ساخته شده است؟ ص76 137- كاني را تعريف كرده و دو مثال بزنيد. ص78 138- كاني ثانويه را تعريف كرده و سه مثال بزنيد. ص80و81 139- به چه جسمي متبلور گفته مي شود؟ ص81 140- منظور از سختي و جلاي يك كاني چيست؟ ص82و83 141- انواع سنگ هاي آذرين را نام برده و بگوييدتفاوت اصلي انها در چيست؟ ص84تا86 142- سنگ هاي آذرين بيروني چگونه تشكيل مي شود؟ يك نمونه نام ببريد. ص84تا86 143- (الف) منظور از رسوب چيست؟ (ب) ترتيب ته نشين شدن رسوبات را از ساحل به دريا نام ببريد. ص87 144- دو ويژگي برجسته سنگ هاي رسوبي را نام ببريد. ص89 145- سنگ هاي رسوبي چگونه تشكيل مي شوند يك مثال بزنيد. ص90و91 146- منظور از سنگ مخزن و ستگ مادر چيست؟ ص93 147- سنگ پوششي چيست؟ ص93 148- زغال سنگ چگونه تشكيل مي شود؟ ص94 149- سه مورد از كاربرد كاني ها در صنايع را بنويسيد. ص96 تا 98 150- قسمتهاي سازنده سلولهاي بدن را نام ببريد. ص100 151- عنا صر سازنده پروتئين ها را نام ببريد. ص102 152- مواد آلي به چند دسته تقسيم مي شوند؟ نام ببريد. ص105 153- نقش ويتامين ها و نمك ها در بدن چيست؟ ص106 154- چه موادي در بدن نقش انرژي زايي (سو خت) دارند؟ ص106 155- سه نوع كربوهيدرات را نام ببريد. ص106 156- آمينو اسيد چيست؟ ص108 157- ملكول هاي سازنده چربي ها را نام ببريد. ص108و109 158- دو مورد از نقش چربي ها را در بدن بنويسيد. ص108 159- كدام ويتامين ها مي توانند در خود بدن ساخته شوند؟ چگونه؟ ص110 160- عمل پتاسيم يا سديم را در بدن بيان كنيد. ص111 161- واحد انرژي چيست؟ آن را ( واحد ) تعريف كنيد . ص112 162- پنج گروه مواد غذايي را نام ببريد. ص114 163- قسمتهاي تشكيل دهنده دستگاه گوارش را به ترتيب نام ببريد. ص119 164- اجزاي معده را نام ببريد. ص121 165- صفرا در كجا توليد مي شود؟ نقش آن در بدن چيست؟ ص122 166- نقش آميلاز بزاق و شيره معده در بدن چيست؟ ص124 167- جذب غذا يعني چه؟ ص127 168- نقش كبد در بدن چيست؟ ص128 169- چهار مورد از ويژگي هاي گلبول قرمز را نام ببريد. ص130 170- چهار مورد از ويژگي هاي گلبول سفيد را نام ببريد. ص131 171- سه مورد از ويژگي پلاكت ها را نام ببريد. ص131 172- كار خون چيست؟2 مورد ص 132 173- چرا ديواره بطن ها قطور تر از دهليزهاست؟ ص136 174- سياهرگ وسرخرگ را تعريف كنيد. ص138 175- نقش گردش خون كو چك را در بدن توضيح دهيد. ص140 176- چرا به كبد، بر خلاف بقيه اندام ها دو رگ وارد شده است ؟ ص140 177- منظور از فشار خون چيست ؟ ص141 178- تنفس را تعريف كنيد . ص143 179- قسمتهاي تشكيل دهنده دستگاه تنفس را به ترتيب نام ببريد. ص144 180- هواي دم وبازدم چه تفاوتهايي با هم دارند؟ ص145 181- چرا افراد سيگاري اغلب سرفه مي كنند؟ ص147 182- كدام ماهيچه ها هنگام تنفس به باز و بسته شدن ششها كمك ميكنند؟ ص148 183- نفرون چيست؟ كار كليه چيست؟ ص151 184- اندام هاي دفعي بدن را نام ببريد. جدول ص151 185- چرا با گذشت صدها سال از عمر زمين كوهها از بين نرفته اند و درياها از مواد رسوبي پر نشده اند؟ ص87 186- انتقال گرما به روش همرفت در چه مواردي صورت مي گيرد؟ ص59 187- چرا نوشتن معادلات شيمييايي به صورت نمادي آسانتر است؟ ص59 189- انتقال گرما به روش رسانايي را توضيح دهيد. ص56 190- منظور از گوارش چيست؟ ص155 191- زاويه تابش چيست؟ ص30 192- فسيل در ميان كدام سنگ ها بيشتر يافت مي شود؟ ص 89 193- دو راه جلوگيري از اتلاف گرما در خانه چيست؟ 194- از ميان دو عدسي محدب چگونه بدون لمس كردن بفهميم كدام محدب تر است؟ 196- محدوده بسامد صداهاي قابل شنيدن براي انسان چيست؟ 197- تفاوت ماسه سنگ وكنگلو مرا چيست ؟ 198- دو سنگ رسوبي تبخيري نام ببريد. - 199از ميان دو عدسي محدب و مقعر چگونه مي فهميد كدام محدب تر است؟

اعمال ماه مبارک رجب

فضیلت و اعمال ماه مبارك رجب

ماه رجب و ماه شعبان و ماه رمضان شرافت زیادی دارند و در فضیلت آنها روایات بسیاری وارد شده است. از حضرت رسول (صلى الله علیه و آله) روایت شده كه: ماه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهى در حرمت و فضیلت به آن نمى‏رسد و جنگیدن با كافران در این ماه حرام است و رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است كسى كه یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودى خدای بزرگ می‌گردد و غضب الهى از او دور می گردد و درى از درهاى جهنم بر روى او بسته گردد.

از حضرت موسى بن جعفر(علیهماالسلام) روایت شده است كه: هر كس یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد، آتش جهنم یك سال، از او دور شود و هر كس سه روز از آن را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می گردد.

و همچنین فرمود كه: رجب نام نهرى است در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‏تر است. هر كس یك روز از رجب را روزه بگیرد البته از آن نهر بیاشامد.

از امام صادق(علیه السلام) روایت است كه حضرت رسول اکرم( صلى الله علیه و آله) فرمود كه: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش كنید كه خدا آمرزنده و مهربان است و رجب را "أصب" مى‏گویند زیرا كه رحمت خدا در این ماه بر امت من بسیار ریخته مى‏شود پس بسیار بگوئید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ».

ابن بابویه از سالم روایت كرده است كه گفت: در اواخر ماه رجب كه چند روز از آن مانده بود، خدمت امام صادق(علیه السلام)رسیدم. وقتی نظر مبارك آن حضرت بر من افتاد فرمود كه آیا در این ماه روزه گرفته‏اى؟ گفتم نه والله اى فرزند رسول خدا. فرمود كه آنقدر ثواب از تو فوت شده است كه قدر آن را به غیر از خدا كسى نمى‏داند به درستى كه این ماهى است كه خدا آن را بر ماه‌هاى دیگر فضیلت داده و حرمت آن را عظیم نموده و گرامی داشتن روزه دار را در این ماه بر خود واجب گردانیده است.

پس گفتم یابن رسول الله اگر در باقیمانده این ماه روزه بدارم آیا به بعضى از ثواب روزه‏داران آن نائل مى‏گردم؟ فرمود: اى سالم هر كس یك روز از آخر این ماه را روزه بدارد خدا او را ایمن گرداند از شدت سكرات مرگ و از هول بعد از مرگ و از عذاب قبر و هر كس دو روز از آخر این ماه را روزه بگیرد از صراط به آسانى بگذرد و هر كس سه روز از آخر این ماه را روزه بگیرد ایمن گردد از ترس بزرگ روز قیامت و از شدت‌ها و هول‌هاى آن روز و برات بیزارى از آتش جهنم به او عطا كنند. و بدان كه براى روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده كه اگر شخصی قادر بر آن نباشد هر روز صد مرتبه این تسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: سُبْحَانَ الْإِلَهِ الْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لا یَنْبَغِى التَّسْبِیحُ إِلا لَهُ سُبْحَانَ الْأَعَزِّ الْأَكْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزََّ وَ هُوَ لَهُ أَهْلٌ .

اعمال مشترك ماه مبارک رجب

اینها اعمالی است كه انجام دادن آنها متعلق به همه ماه است و اختصاصى به روز معینی ندارد و آن چند مورد است :

1- در تمام ایام ماه رجب دعای ذیل را که روایت شده امام زین العابدین(علیه السلام) در حجر در غره خواندند، خوانده شود:

"یَا مَنْ یَمْلِكُ حَوَائِجَ السَّائِلِینَ وَ یَعْلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَ لِكُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْكَ سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِیدُكَ الصَّادِقَةُ وَ أَیَادِیكَ الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُكَ الْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِىَ حَوَائِجِى لِلدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِیرٌ ."

2- دعایی را كه از امام صادق(علیه السلام) روایت شده، خوانده شود:

«خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِكَ وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَكَ وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلا بِكَ وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَكَ بَابُكَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ وَ خَیْرُكَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ وَ فَضْلُكَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَ نَیْلُكَ مُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ وَ رِزْقُكَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاكَ وَ حِلْمُكَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاكَ عَادَتُكَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِیئِینَ وَ سَبِیلُكَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ اللَّهُمَّ فَاهْدِنِى هُدَى الْمُهْتَدِینَ وَ ارْزُقْنِى اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِینَ وَلا تَجْعَلْنِى مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ وَ اغْفِرْ لِى یَوْمَ الدِّینِ .»

3- از امام صادق (علیه السلام) روایت شده كه در ماه رجب این خوانده شود:

«اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ صَبْرَ الشَّاكِرِینَ لَكَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِینَ مِنْكَ وَ یَقِینَ الْعَابِدِینَ لَكَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُكَ الْبَائِسُ الْفَقِیرُ أَنْتَ الْغَنِىُّ الْحَمِیدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِیلُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاكَ عَلَى فَقْرِى وَ بِحِلْمِكَ عَلَى جَهْلِى وَ بِقُوَّتِكَ عَلَى ضَعْفِى یَا قَوِىُّ یَا عَزِیزُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ اكْفِنِى مَا أَهَمَّنِى مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»

قابل توجه است که ادعیه دیگری نیز برای این ماه عزیز ذکر شده است که می‌توانید به مفاتیح الجنان مبحث اعمال ماه رجب رجوع نمایید .

4- از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) روایت شده كه: هر كس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لا شَرِیكَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و آن را به صدقه ختم فرماید حق تعالى براى او به رحمت و مغفرت و كسى كه چهار صد مرتبه بگوید بنویسد براى او اجر صد شهید عطا فرماید.

5- از نبی مکرم اسلام روایت است: كسى كه در ماه رجب هزار مرتبه "لا إِلَهَ إِلا اللهُ" بگوید خداوند عز و جل براى او صد هزار حسنه عطا کند و براى او صد شهر در بهشت بنا فرماید .

6- روایت است كسى كه در رجب در صبح هفتاد مرتبه و در شب نیز هفتاد مرتبه بگوید: "أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ" و پس از اتمام ذکر، دست‌ها را بلند كند و بگوید: "اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى وَ تُبْ عَلَىَّ" اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضى باشد و به بركت ماه رجب، آتش او را مس نكند .

7- در کل این ماه هزار مرتبه ذکر: أَسْتَغْفِرُ اللهَ ذَا الْجَلالِ وَ الْإِكْرَامِ مِنْ جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَ الْآثَامِ " گفته شود؛ تا خداوند رحمان او را بیامرزد .

8- سید بن طاووس در اقبال از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) فضیلت بسیاری براى خواندن سوره قل هو الله أحد نقل کرده است که ده هزار مرتبه یا هزار مرتبه یا صد مرتبه در این ماه تلاوت شود. و نیز روایت كرده كه هر كس در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه سوره قل هو الله أحد را بخواند براى او در قیامت نورى شود كه او را به بهشت بكشاند.

9- سید بن طاووس از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) روایت كرده كه: هر كس در روز جمعه ماه رجب، مابین نماز ظهر و عصر، چهار ركعت نماز بگزارد و در هر ركعت حمد یك مرتبه و آیة الكرسى هفت مرتبه و قل هو الله أحد پنج مرتبه بخواند، و  سپس ده مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ» حق تعالى براى او از روزى كه این نماز را گزارده تا روزى كه بمیرد هر روز هزار حسنه به او عطا فرماید، و او را به هر آیه‌ای كه خوانده شهرى در بهشت از یاقوت سرخ و به هر حرفى قصرى در بهشت از دُرّ سفید دهد و تزویج فرماید او را حورالعین و از او راضى شود .

10- سه روز از این ماه را كه پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه گرفته شود. زیرا كه روایت شده هر كس در یكى از ماه‌هاى حرام، این سه روز را روزه بدارد حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت بنویسد.

11- از حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده است كه: هر كس در یك شب از شب‌هاى ماه رجب ده ركعت نماز به این نحو که در هر ركعت حمد و قل یا ایها الكافرون یك مرتبه و توحید سه مرتبه بخواند، خداوند گناهان او را می‌آمرزد.

 

اعمال شب و روز اول ماه رجب

شب اول

این شب، شب شریفى است و در آن چند عمل وارد شده است .

1- وقتی هلال ماه دیده شد فرد بگوید:

اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ رَبِّى وَ رَبُّكَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ.

و از حضرت رسول صلى الله علیه و آله منقول است كه چون هلال رجب را مى‏دید مى‏گفت: اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِى رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَلا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ.

2- غسل.

حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) فرموده‌اند: هر كس ماه رجب را درك كند و اول و وسط و آخر آن ماه را غسل نماید، از گناهان خود پاک می‌شود مانند روزى كه از مادر متولد شده است.

3- زیارت امام حسین علیه السلام .

4- بعد از نماز مغرب بیست ركعت، یعنی 10 تا دو رکعتی نماز گزارده شود. تا خود، اهل، مال و اولادش محفوظ بماند و از عذاب قبر در پناه باشد.

5- بعد از نماز عشاء دو ركعت نماز گزارده شود بدین نحو:

در ركعت اول حمد و ألم نشرح یك مرتبه و توحید سه مرتبه و در ركعت دوم حمد و ألم نشرح و توحید و معوذتین خوانده شود و پس از سلام، سى مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللهُ بگوید و سى مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالى گناهان او را بیامرزد مانند روزى كه از مادر متولد شده است.

 

روز اول رجب

این روز، روز شریفى است و برای آن چند عمل ذکر شده است:

1- روزه .

روایت شده كه حضرت نوح (علیه السلام) در این روز به كشتى سوار شد و به كسانى كه همراه او بودند امر فرمود روزه بگیرند که هر كس این روز را روزه بگیرد، آتش جهنم یك سال از او دور شود .

2- غسل .

3- زیارت امام حسین علیه السلام.

از امام جعفر صادق(علیه السلام) روایت شده است که: هر كس امام حسین (علیه السلام) را در روز اول رجب زیارت کند، خداوند او را بیامرزد. البته قابل ذکر است که زیارت از راه دور هم مورد قبول است ان شاء الله.

                                                                                                    

                                                                                                                                                     التماس دعا

                                                                                                                         

برگرفته از مفاتیح الجنان

 

                                                                                                                                    گروه دین و اندیشه تبیان

چرا شیعیان بر مهر سجده می‏كنند و اهل تسنن نه؟    بنا بر روایات بسیاری ـ كه شیعه و سنی نقل نموده‏اند ـ پیامبر ـ صلی‏الله‏علیه‏وآله ـ بر خاك سجده می‏كردند و می‏فرمودند: «جعلت لی الارض...

علت استفاده از مهر عبارت است از : 1. بنا بر روایات بسیاری ـ كه شیعه و سنی نقل نموده‏اند ـ پیامبر ـ صلی‏الله‏علیه‏وآله ـ بر خاك سجده می‏كردند و می‏فرمودند: «جعلت لی الارض مسجداً و طهورا؛ خداوند متعال زمین را برای من محل سجده و موجب طهارت (تیمم) قرار داد» و در تابستان كه بر اثر هوای عربستان، خاك كف مسجدالنبی ـ صلی‏الله‏علیه‏وآله ـ بسیار گرم و سوزان می‏شد، بر حصیر سجده می‏كردند و واضح است كه فرش، جزء زمین محسوب نمی‏شود؛ اما قطعه‏ای از خاك به شكل مهر، بهترین مصداق سجده بر زمین است. 2. عبادت توقیفی است و در اجزا و شرایط آن باید بر اساس قول و فعل شارع عمل كرد؛ چنان كه خود پیامبر ـ صلی‏الله‏علیه‏وآله ـ نیز فرموده‏اند: «صلّوا كما رأیتمونی اصلی؛ آن سان كه بینید من نماز می‏خوانم، شما نیز نماز بخوانید». بنابراین از نظر فقهی بر غیر آن چه كه پیامبر ـ صلی‏الله‏علیه‏وآله ـ بر آن سجده كرده‏اند، سجده جایز نیست. 3. اساس سجده، بریدن از دنیا و متعلقات آن و خضوع و خشوع كامل در پیشگاه خداست و در روایت است كه انسان به خوردنی‏ها و پوشیدنی‏های خود تعلق بسیار دارد؛ پس بر این گونه امور، سجده روا نیست و پیشانی بر خاك ساییدن، بیشترین كرنش و تواضع و دوری جستن از تعنّیات و تعلقات را در پی دارد. 4. مهر نزد شیعه موضوعیت ندارد؛ بلكه ملاك همان سجده بر خاك و سنگ و چوب است و مهر وسیله‏ای است كه سجده بر خاك را در هر جا و هر مكان سهل و آسان می‏سازد. گر چه سجده كردن بر تربت امام حسین ـ علیه‏السلام ـ ثواب بسیار دارد؛ با وجود این، تربت امام حسین ـ علیه‏السلام ـ نیز خاك و جزء زمین است. 5. عالمان برجسته و عارفان اهل سنت نیز سجده بر خاك را تأیید كرده‏اند؛ همچنان كه امام محمد غزالی در كتاب «احیاءالعلوم» بر این مسئله انگشت نهاده است. بنابراین مخالفت برخی از اهل سنت با این مسئله از روی ناآگاهی و تعصبات جاهلانه است و از نظر منابع فقهی و عالمان برجسته اهل سنت نیز سجده بر خاك افضل است و اگر اشكالی هست در این است كه چرا بر خلاف سنت پیامبر ـ صلی‏الله‏علیه‏وآله ـ اهل سنت بر هر چیزی حتی فرش و...سجده می‏كنند. اگر در بین نماز چیزی كه بر آن سجده می‏كند، گم شود و چیزی كه سجده بر آن صحیح است، نداشته باشد، چنان چه وقت وسعت دارد، باید نماز را بشكند و اگر وقت تنگ است، باید به لباسش اگر از پنبه یا كتان است، سجده كند و اگر چیز دیگری است، بر همان چیز و اگر آن هم ممكن نیست، بر پشت دست و اگر آن هم نمی‏شود به چیز معدنی مانند انگشتر عقیق سجده نماید.1 پی‏نوشت 1. توضیح‏المسائل مراجع، ج 1، ص 554. پرسمان>شماره 25